Thomas Enhco wil de piano als een orkest laten klinken / ‘I want to make the piano sing’

Door Elke Beekman – februari 2016 / Fotografie ©Maxime de Bollivier

Als je je instrument volledig beheerst en techniek is geen issue meer, dan blijft over wie je bent, zei iemand eens tegen me. Dan zit er een direct lijntje tussen wat er in je hoofd gebeurt en wat je handen doen. Of, zoals pianist Thomas Enhco het verwoordde in een interview: “Soms voel ik niet meer dat mijn vingers de toetsen raken.”

 

Thomas Enhco LV 5174-normalHet is een multitalent, de Franse pianist Thomas Enhco (27). Hij speelt jazz en klassiek, componeert, schrijft filmmuziek, geeft workshops en wil in de toekomst graag meer met grote symfonieorkesten spelen (de eerste optredens zijn gepland). Op 5 en 6 maart is hij met zijn jazztrio in Nederland.

Zou ik hem op basis van zijn muziek moeten beschrijven, dan zou ik zeggen dat Enhco in elk geval een romanticus pur sang is. Een zo nu en dan heftig emotioneel mens, met een groot gevoel voor schoonheid en een hang naar harmonie. Een mild gevoel voor humor, maar niet sarcastisch. Intelligent, een snelle denker, iemand die hoge eisen stelt aan zichzelf. Avontuurlijk? In elk geval origineel en eigenzinnig. Hij speelt wat hij wil spelen, de ene keer klinkt een compositie klassiek, de andere keer is het pure jazz. In zijn jazz-versie van Schumann-compositie ‘Träumerei’ op de cd Fireflies komen beide stromingen samen.

Een nieuwe jazzheld

Ik sprak Enhco in de Vlaamse plaats Poperinge, waar hij optrad in het kader van een driedaags pianofestival. Enhco is in Frankrijk een behoorlijke grootheid en, dankzij een enthousiaste producent van Sony, ook redelijk bekend in Japan, maar daarbuiten moet het grote ontwaken nog beginnen. Nederland maakte voor het eerst kennis met hem en zijn trio tijdens het laatste North Sea Jazzfestival. Recensent Dick Hovenga noemde het optreden het absolute hoogtepunt van de avond en sprak over “de ware geboorte van nieuwe jazzheld Thomas Enhco en zijn trio.”

Louis Malle

De interviewafspraak was gemaakt toen Enhco november vorig jaar een concert gaf bij de vertoning van de film Ascenseur pour l’échafaud (1958) van regisseur Louis Malle (met de beroemde filmscore van Miles Davis). In het gesprek dat we na afloop met hem hadden, vermeldde hij tussen neus en lippen door dat Louis Malle een kennis was van zijn overgrootmoeder. Nader onderzoek leerde dat het ging om actrice Gisèle Casadesus (101 jaar), moeder van de bekende dirigent Jean Claude Casadesus en grootmoeder van sopraan Caroline Casadesus, de moeder van Thomas Enhco.

Het was niet vanzelfsprekend dat Thomas beroepsmuzikant zou worden, wel dat hij een instrument zou leren bespelen. Toen hij drie jaar was, kreeg hij een viool in zijn handen gedrukt van zijn moeder, drie jaar later kwam daar de piano bij. “Oefenen op je instrument was net zoiets als wassen en tanden poetsen. Het hoorde er gewoon bij. Ik dacht er niet echt over na en toen ik een jaar of 10 was wilde ik het zelf. Ik wilde meer en beter leren spelen”, zou hij later vertellen.

Zijn vader Jean Etienne Cohen Séat was jarenlang ceo van de prestigieuze uitgever Calmann-Levy en is daarnaast een verdienstelijk pianist. Als klein jongetje speelde Thomas graag met zijn treintjes onder de piano als zijn vader Beethoven of Bach ten gehore bracht . “Het geluid van de piano als ik eronder zat, fascineerde me. Zó warm!”

Jazz

Nadat zijn ouders zijn gescheiden, trouwt zijn moeder met de Franse jazzviolist Didier Lockwood. Daarmee komt naast de klassieke muziek ook de jazz in het leven van Thomas en zijn broer David (trompettist). Als Lockwood samen met de Belgische drummer André Charlier een jazzschool opricht, zitten Thomas, David en de zoon van Charlier, Nicolas (de huidige drummer van het Thomas Enhco trio), in het eerste klasje.

Koers

Thomas Enhco heeft een heldere kijk op zijn rol als performer. “Ik houd ervan om mensen bij de hand te nemen. Als ik op het podium sta, zie ik mezelf als de kapitein van het schip. De mensen in het publiek zijn de reizigers en soms zelfs deel van de bemanning. Maar ik bepaal de koers en de bestemming. Soms laat ik me leiden door wat er gebeurt, door de emoties, de sfeer, en ben ik zelf ook verbaasd over waar we terecht komen. Ik leid de reis, maar maak er ook deel van uit en geniet er net zo van als de andere reizigers. Zo wil ik het voelen als ik speel voor publiek. Het lukt niet altijd, maar dat is mijn doel.”

In Poperinge slaagt zijn opzet. Aanvankelijk lijkt het publiek wat afwachtend – vermoedelijk was het voor de meeste mensen de eerste keer dat ze Thomas Enhco hoorden spelen – maar al snel krijgt hij ze mee. Als de laatste ijle noten van You’re just a ghost langzaam wegsterven, blijft het even heel stil. Dan klinkt het applaus, luid en enthousiast. De zaal is om.

Dynamiek

Een soloconcert van Thomas Enhco is een belevenis. Hij gaat de uitdaging aan om het volle bereik van het klavier te benutten. De rechterhand vliegt regelmatig over de linker heen om het uiterste uit de vleugel te halen. Hij trakteert je op veel snelle noten, maar gaat de stilte absoluut niet uit de weg. Hard en zacht, harder en nog zachter, kleine, intieme touché’s, en dan weer grootse gebaren en muzikaal geweld. Maar steeds in dienst van het verhaal dat hij wil vertellen. En altijd mooi. Zelfs als hij met beide handen op de toetsen hamert en je de emoties door de zaal voelt gaan. Eigen composities als het weemoedige ‘Letting you go’ en het krachtige ‘Looking for the moose’ wisselt hij af met standards als ‘It ain´t necessarily so’, ‘All the things you are’ en, als toegift, een vervlechting van ‘Autumns Leaves’ en ‘Summertime’.

Stroomversnelling

De afgelopen vijf jaar raakte de carrière van Enhco in een stroomversnelling. Hij won belangrijke prijzen in Frankrijk en tourde enkele keren in Japan dankzij Sony-producer Itoh Yasohachi. Via hem kwam hij in 2012 in New York terecht om daar opnames te maken met Jack Dejohnette en John Patitucci. Hij zou er uiteindelijk twee jaar wonen. Zijn derde trio-cd, Fireflies uit 2012, produceerde Enhco zelf. Hij won er een Franse Grammy mee, Les Victoires de la Musique. Kort daarna tekende hij een contract bij Universal Music. Na drie jaar lief en leed in New York keerde Enhco terug naar Parijs. Zijn ervaringen verwerkte hij in de prachtige solo cd Feathers, in 2015 uitgebracht bij Universal-dochter Verve.

Deutsche Grammophon

Na het verschijnen van Feathers gaf Enhco een hele reeks soloconcerten. Daarnaast trad hij regelmatig op met de Bulgaarse marimba-virtuose Vassilena Serafimova. Met haar nam hij onlangs een cd op bij het prestigieuze label Deutsche Grammophon. Het is een belangrijk project voor Enhco. “Vassilena doet me iedere keer weer versteld staan, ze is echt fantastisch. We spelen eigen composities en stukken van Mozart, Bach, Fauré, Saint-Saëns en de Engelse rockband The Verve. Het is heel divers. Ik ben er erg trots op!”

Orkest

Terugkijkend op de afgelopen vijf jaar is zijn spel veranderd, vindt Enhco zelf. “Ik speel ritmisch vrijer, maar ook dynamisch en harmonisch. De frasering is vloeiender, ik laat de piano meer zingen en dat is wat ik wil. Een pianist als Brad Mehldau kan dat als geen ander. Ik ben een groot fan van Brad!” Met Feathers komt de focus van Enhco meer op het solospel te liggen. “Als ik solo speel, wil ik de mogelijkheden van de vleugel zoveel mogelijk benutten, alsof ik een orkest onder mijn vingers heb.”

Mogelijkheden

Begin maart komt Thomas Enhco met zijn trio naar Nederland, in dezelfde bezetting waarmee hij ook het North Sea Jazz-publiek veroverde, met Nicolas Charlier op drums en Jeremy Bruyère op contrabas.

“Het voordeel van solo spelen is dat je in principe niets hoeft te plannen, ik kan ter plekke bedenken wat ik ga spelen. Maar ik houd ook erg van het spelen in een trio. Het biedt zó veel mogelijkheden! Nicolas en Jeremy zijn fantastische muzikanten en ook nog eens goede vrienden, dat is heel belangrijk voor me. Ik kan spelen binnen een vast stramien, of juist vrij en geïmproviseerd, afhankelijk van mijn eigen stemming en van hoe de andere twee muzikanten zich voelen. We laten voortdurend muzikale proefballonnetjes voor elkaar op, soms pik je iets op en werk je het verder uit, soms niet.”

Verhalen

Meer nog dan een musicus, blijkt Enhco een verhalenverteller. “Als je muziek maakt, creëer je een wereld. Voor mij heeft musiceren te maken met visualiseren, met fysieke sensaties. Harmonieën, noten en klanken zijn verbonden met kleuren, texturen en ruimte. Het verhaal dat ik vertel, kan een ander verhaal zijn dan wat jij hoort, maar dat maakt niet uit, dat is juist het mooie aan muziek.”

Hij vertelt over een masterclass improviseren die hij onlangs gaf aan een groep blanke, zwarte, Joodse en Arabische kinderen van 6 tot 14 jaar. “We hadden een verhaal bedacht dat we muzikaal gingen vertalen. Hoe klinkt het gefluister van de wind door de bladeren, hoe speel je een kampeerder die stilletjes door de nacht loopt? Het was prachtig om te zien hoe hun verbeelding aan het werk ging. Daarna speelde ik stukjes voor en vroeg de kinderen welke emotie ze hoorden. Blijdschap, angst, spanning, ze waren het steeds met elkaar eens. Ik vroeg de groep hoe dat mogelijk was, terwijl we toch allemaal zo verschillend zijn. Direct, bijna unisono, antwoordden de kinderen: Omdat we allemaal mensen zijn! Ik dacht: bingo! Muziek is universeel, muziek verbindt. Dit is de juiste tijd om hier met kinderen over te praten.”

Zingen

Het komende jaar staan er al weer heel wat optredens in zijn agenda, “Ik speel solo, maar ook samen met Vassilena en regelmatig met mijn jazztrio. Voor de wat langere termijn staat een aantal optredens met een groot symfonieorkest op het programma. We gaan onder andere Mozart concerto’s spelen en ook enkele van mijn eigen composities. En misschien ga ik zingen. Ik heb altijd gezongen, maar eigenlijk zonder er veel over na te denken. De laatste tijd vind ik het steeds leuker, het voelt goed, dus misschien ga ik er serieus mee aan de slag.”

Inspiratie

“Het is fijn om weer in Parijs te wonen, maar het valt niet mee om m’n draai te vinden”, zegt hij aan het eind van het gesprek. “Ik ben eigenlijk alleen nog maar onderweg geweest. De tijd ontbreekt om te oefenen, dat heb ik echt nodig. En mijn inspiratiebron is niet alleen muziek, maar ook de dingen die ik meemaak. Daarom wordt het tijd dat ik mijn eigen leven hier opbouw.” Hij gaapt. “Soloconcerten zijn vermoeiend”, zegt hij verontschuldigend. “Ik voel me vaak fantastisch als ik speel, maar na die tijd is alle energie verdwenen.”

Tijd om een punt achter het gesprek te zetten. Wordt vervolgd in Rotterdam (5 maart) of Utrecht (6 maart).

 

<<< terug